Tuồng Hiện Đại – Khi Hơi Thở Đương Đại Hoà Cùng Nghệ Thuật Truyền Thống

Trong dòng chảy phát triển của nghệ thuật sân khấu, Tuồng – một loại hình nhạc kịch truyền thống với lịch sử hàng trăm năm – đã không ngừng đổi mới để phù hợp với nhu cầu thưởng thức của khán giả ngày nay. Bên cạnh những vở Tuồng kinh điển mang đậm yếu tố lịch sử, một xu hướng mới đã và đang hình thành: Tuồng hiện đại. Đây không chỉ là sự cách tân trong nội dung và hình thức thể hiện, mà còn là cầu nối giúp nghệ thuật Tuồng hòa nhập với nhịp sống đương đại, giữ vững giá trị truyền thống trong khi vẫn tiếp cận gần hơn với công chúng thời nay.

Tuồng hiện đại – Hơi thở mới trên sân khấu truyền thống

Khác với Tuồng truyền thống mang đậm tính ước lệ, Tuồng hiện đại là một bước chuyển mình đầy táo bạo, đưa nghệ thuật Tuồng đến gần hơn với khán giả đương đại. Thể loại này kết hợp tinh hoa của nghệ thuật Tuồng truyền thống với cách tiếp cận mới mẻ trong việc lựa chọn, xây dựng, cấu trúc kịch bản, khai thác tích truyện, tạo ra những trò diễn hấp dẫn, đặc sắc để chinh phục đề tài hiện đại, thu hút công chúng hôm nay… Các vở Tuồng hiện đại không còn giới hạn trong bối cảnh lịch sử hay những nhân vật trung quân ái quốc mà mở rộng sang những câu chuyện đời thường, những trăn trở của con người trong thời đại mới.

Nhiều vở diễn Tuồng đã thành công trong việc đưa những câu chuyện đương đại vào khuôn khổ nghệ thuật truyền thống. Chẳng hạn, vở “Chị Ngộ” ca ngợi đức hy sinh và cống hiến của người phụ nữ trong chiến tranh; vở “Nắng soi dòng suối Păng Pơi” khắc hoạ về tình chồng nghĩa vợ; “Không còn đường nào khác” lại mang đến cho khán giả lòng cảm phục, yêu mến trước tài trí, sự kiên trung, bất khuất của nữ anh hùng – Thiếu tướng Nguyễn Thị Định và sự anh dũng, hiên ngang của các chiến sĩ, bà con miền nam trong phong trào Đồng Khởi.

Tuồng hiện đại – Khi truyền thống hòa cùng nhịp sống đương đại

Về hình thức, Tuồng hiện đại vẫn giữ được những yếu tố đặc trưng như hát nói, vũ đạo và trang phục, nhưng được tiết chế hoặc cách tân để phù hợp hơn với không gian biểu diễn và thị hiếu khán giả hiện nay. Các yếu tố như âm nhạc, ánh sáng, sân khấu đa giác quan cũng được khai thác để tạo hiệu ứng thị giác mạnh mẽ hơn.

Không chỉ phục vụ người yêu Tuồng truyền thống, Tuồng hiện đại còn là cầu nối để đưa loại hình nghệ thuật này đến với giới trẻ. Tuy nhiên, việc đưa những đề tài hiện đại về cuộc sống ngày nay vẫn luôn là thách thức của sân khấu truyền thống. Với Tuồng – thể loại mang tính cách điệu, ước lệ cao vốn bị mặc định chỉ phù hợp để thể hiện đề tài truyền thống, lịch sử, đây lại càng là một thách thức lớn. Vì vậy, việc cân bằng giữa việc giữ gìn bản sắc Tuồng và đổi mới để tiếp cận khán giả đương đại đòi hỏi sự sáng tạo và tinh tế từ các nghệ sĩ.

Một trong những trở ngại lớn là việc làm sao để khán giả trẻ, những người vốn quen với nhịp sống nhanh và các loại hình giải trí hiện đại, có thể tiếp cận và cảm nhận được cái hay của Tuồng. Để làm được điều này, các nghệ sĩ Tuồng đã thử nghiệm nhiều cách tiếp cận mới như sử dụng ngôn ngữ gần gũi hơn, kết hợp các hiệu ứng sân khấu hiện đại, và đặc biệt là xây dựng nội dung phản ánh những vấn đề xã hội mang tính thời sự. Những câu chuyện gần gũi, những tuyến nhân vật có chiều sâu tâm lý giúp người xem dễ dàng đồng cảm và yêu mến loại hình sân khấu này hơn. Nhiều dự án đưa Tuồng hiện đại vào các sân khấu học đường, các sân khấu nhỏ, không gian mở cũng đang được triển khai để tiếp cận khán giả một cách linh hoạt hơn.

Bên cạnh đó, yếu tố biểu diễn cũng được điều chỉnh để phù hợp hơn với bối cảnh mới. Nếu như trong Tuồng truyền thống, các động tác, điệu bộ đều tuân theo quy chuẩn ước lệ, thì ở Tuồng hiện đại, một số tiết tấu được điều chỉnh để trở nên linh hoạt hơn, phù hợp với diễn xuất tự nhiên và khả năng cảm thụ của khán giả đương thời. Điều này không làm mất đi chất Tuồng mà ngược lại, giúp nghệ thuật này có thể truyền tải cảm xúc một cách chân thực và sâu sắc hơn.

Dù vẫn mang trong mình nhiều thách thức, nhưng với những bước tiến mạnh mẽ hiện nay, Tuồng hiện đại đang chứng minh rằng nghệ thuật truyền thống hoàn toàn có thể hòa mình vào dòng chảy đương đại, vừa bảo tồn được giá trị cốt lõi, vừa không ngừng đổi mới để phù hợp với thời đại. Sự phát triển của Tuồng hiện đại không chỉ khẳng định sức sống bền bỉ của Tuồng mà còn mở ra tương lai đầy hứa hẹn cho nghệ thuật sân khấu truyền thống Việt Nam.